Dyfeiswyd y 'locomotif Fairlie gan Robert F Fairlie, peiriannydd o'r Alban ym 1864. Mae gan y locomotif 2 foeler ac mae dau ben y locomotif yr un fath, felly does dim angen troi'r locomotif ar ddiwedd ei siwrnai. Mae o'n gymalog, sydd yn fantais ar reilffyrdd troellog, ac mae pŵer y locotif yn cael ei rhannu gan pob un o'r olwynion. Wrth gario'r dŵr a glo ar y locomotif, maen nhw cyfrannu at pŵer y locomotif.
Ar y llaw arall, mae anfanteision. Does dim llawer o le i gario dŵr a glo; buasai cerbyn ar wahan yn cario mwy, ond dydy cynllun y locomoif ddim yn caniatáu'r fath cerbyd. Carir stêm at yr olwynion gan bibellau hyblig, ac oedd yn broblemau efo tyllau. Ac yn olaf, mae bogïau ar fathau eraill o locomotifau yn eu sedflydlu nhw; hebddyn nhw, mae locomotifau Fairlie, rhedeg yn arw ar y cledrau.
Adeiladwyd locomotifau Fairlie cynnar ar gyfer Rheilffordd Castell Nedd a Brycheiniog a'r Rheilffyrdd Queensland, Awstralia, ond doedden nhw ddim yn llwyddiannus iawn.[1]